Türkiye'de yatırım aracı olarak klasik mevduat faizi, döviz (Dolar/Euro) ve altın dışında birde Borsa dediğimiz hisse senedi alış ve satıştan yapılan kazanç ile yapılan yatırımı örnek olarak verebiliriz. Türkiye'de hisse senedi ve takas işlemleri için faaliyet gösteren Türkiye'nin borsası; Borsa İstanbul (BİST) kuruluşudur. Eski adı ise İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB) olup eskiden borsa dayım deyince gerçekten havalı biri gibiymiş gibi duruyordunuz. Şimdilerde ise yatırım hesabı açma ve hisse senedi alım işlemleri olsun artık dijital dünya ile birlikte işlemler o kadar kolaylaştı ki bir gün içerisinde yatırım hesabı açabilir ve borsaya girip işlem yapabilirsiniz. Bu yazımda sizlere klasik borsaya girme ve Halka Arz dediğimiz borsaya yeni katılacak şirketlere nasıl yatırım yapılacağını anlatacağım. Borsaya girmenin en basit yolu banka hesabınızda bir yatırım hesabı açtırmaktadır. Kullandığınız banka hangisi ise bu banka üzerinden mobil bankacılık talimatları ile kolayca bir yatırım hesabı açarak hisse alım ve satım işlemlerini başlatabilirsiniz. Genelde aracı kurumlar dışında bankalardaki komisyon oranları hemen hemen aynı olup bazı bankaların yatırım hesapları için sunduğu panel ve kullanım kolaylığı biraz daha kişiyi cazip ediyor diyebilirim. Örneğin Garanti Bankasının yatırım hesabı ve hisse senedi alım satım işlemleri için sunduğu panel ve hizmet daha yenilikçi iken İş Bankasının biraz daha eski kalıyor diyebilirim. Bu yazımda genelde hisse senedi alım satım işlemleri ve Halka Arz işlemlerinde yaşadıklarımı deneyim olarak sizlerle paylaşacağım. Dediğim gibi yatırım hesabı olarak kullandığınız banka çok önemli değil ama İş Bankasını pek sevmememin nedeni genelde hisse senedi alım için kullanılan hesap klasik vadesiz hesabınız değilde ayrı bir yatırım hesabı olup hesaplar arası Virman yapılarak para aktarılmaktadır. Bana biraz eski bir yöntem gibi geldi. Oysaki Garanti Bankasının yatırım hesabı işlemleri için ayrıca bir yatırım mevduat hesabı açmanıza gerek yoktur tüm alış ve satış işlemlerinde para yönetiminizi vadesiz hesabınıza bağlayarak daha pratik şekilde yapabiliyorsunuz. Bu özet bilgiden sonra kısa kısa deneyimlerime geçebiliriz.
* Borsada bir hisse aldıktan sonra kazanç sağlayıp Hisse Senedi Satış Emri verdikten sonraki 2. iş günü (Takas Günü) sonrası yatırım hesabınıza para yatmaktadır. Hisse senedinizi satınca paranız hemen hesabınıza aktarılmaz, takas işlemleri için iki iş günü beklemeniz gerekmektedir. Kripto piyasalarındaki gibi anında veya kolay sat işlemi gibi bir işlem yoktur kazanç hemen hesabınıza geçmez. Bu yüzden bir hisse sattıktan sonra beklemeniz gerekmektedir. Hatta mobil uygulamada satış sonrası tutar Bloke Tutar olarak detaylarda gözükmektedir.
* Borsa İstanbul’da Halka Arz işlemi bir firmanın İstanbul Borsa piyasalarına giriş yapması ve borsada listelenme den önce talep toplayarak hisse fiyatını belirleyip borsada işlem görmesi demektir. Halka Arz işlemleri genelde 2-3 gün sürüp belli saat aralıklarından talep toplanarak yapılan işlemlerdir. Bir firmanın halka arz olup olmayacağını ben genelde Halka Arz Takvimi sitesinden takip ediyorum. Burada ne zaman ve hangi saat aralıklarında talep toplanacak size önce den tarih ve saat olarak bilgilendirme yapıyor. Ayrıca halka arz olacak firmanın lot fiyatını buradan öğrenebilirsiniz. Kaç lot satın almanız gerektiğini bazı Instagram ve yatırım danışmanlarını takip ederek ayrıca öğrenebilirsiniz.
* Bir firmanın Halka Arz talep toplama sonrası dağıtılan lot sayısı 10 adet olsun ve siz 15 adet talep etmiş olun. Aracı kurumunuz fazladan satın aldığınız 5 lot miktarını 2-3 iş günü içerisinde size iade edecektir. Talep toplama tarihleri arasında yatırımcılar talep girişi yapar ve talep toplama bittikten sonra Borsa İstanbul’da Gong töreni ile firma borsaya açılır ve fiyatlanmaya başlar.
* Garanti Bankası mobil bankacılık üzerinden Halka Arza girmek için ise İşlemler kısmından Yatırımlar menüsüne geliniz. Buradan Halka Arz sekmesine tıklayınız ve Hisse Senedi Halka Arz kısmından Kesin Talep butonuna basınız. Liste olarak çıkan halka arz firmalardan hangisine yatırım yapacaksanız buradan seçip Kesin Talep Giriş yaparak akım işlemini gerçekleştirebilirsiniz. Talepte bulunurken Minimum Adet 1 olmalı ve Kesin Talep Adet miktarı almak istediğiniz lot sayısı olmalıdır. Eğer Halka Arz edilecek şirket burada değilse o zaman normal hisse alır gibi Hisse İşlemleri kısmından Hisse Alış alanına gelerek firmanın kodunu yazıp sonuna (.HE) koyarak listede görebilirsiniz.
* Yakın zamanda İş Bankası Yatırım Hesabım üzerinden Tureks Turunç Madencilik şirketi ve hisse kodu (MARBL) için halka arza girmiştim. Halka arz hisselerinin başında (.HE) ibaresi olup borsada işlem görmeden önce talep giriş sırasında MARBL.HE olarak listede yer almaktadır. Halka Arz hissesi almak için belirlenen Talep Toplama gününde ve saatinde Yatırım Hesabınıza giriş yapınız. İş Bankasında Yatırım kısmından Hisse Halka Arzı menüsünden Talep Giriş ve Talep Listeleme kısmından ulaşabilirsiniz. Eğer hisse adı burada yoksa normal hisse alır gibi Hisse Senedi İşlemleri kısmına girerek Alış sekmesinden halka arz olacak şirketin kodunu yazıp sonuna (.HE) koyarak listede görebilirsiniz.
* Talep Toplama işlemi bitince Hisse başına düşen toplam pay dağıtımı yani LOT bilgisi açıklanır. Örneğin MARBL hissesi için en fazla lot pay dağıtımı 20 ve siz 30 lot aldıysanız geriye kalan 10 lot sizin yatırım hesabınıza iade edilir ve Hisse Özeti yani Portföy ekranında MARBL için 20 lot aldığınız gözükür. Daha sonra 10 Günlük bir Tavan Fiyatı süreci başlar. Bu safhada ister hisseyi elinizde tutabilir veya kaçıncı günde hisse eksi olarak değerlenmeye başlarsa satış yaparak hisseden çıkabilirsiniz. Pay Dağıtımı sonrası belirlenen lot miktarından fazla lot alırsanız Halka Arz Para İadesi olarak bilinen süreçte fazladan aldığınız lot miktarı ve parası ortalama üç iş gününde hesabınıza geri yatar ve bu süre zarfında zaten Bloke Tutar şeklinde hesabınızda gözükmektedir. Borsada bazı hisse kısaltmalarını ise aşağıda sizlerle ayrıca paylaşıyorum.
(.HE) Halka Arz veya Pay Geri Alım Çağrısı.
(.V) Varant.
(.F) Borsa Yatırım Fonu. Altına dayalı bir Borsa Yatırım Fonudur. F Bir borsada işlem gören fonu tanımlar.
* Yatırımcı olarak birden fazla bankada yatırım hesabı açabilirsiniz. İlk defa bir yatırım hesabı açtığınızda adınıza bir MKK sicili atanır. MKK (Merkezi Kayıt Kuruluşu) tüm yatırım hesaplarınızdaki hisse ve varlıklarınızı bilgi olarak tutan merkezi bir kuruluş olup devletindir. Mobil üzerinden e-YATIRIMCI (Merkezi Kayıt Kuruluşu A.Ş.) uygulamasından tüm hisse senedi işlemlerinizi görebilirsiniz. Buraya E-Devlet veya MKK sicil bilginiz ile giriş yapabilirsiniz.
* Borsayı eğer profesyonel şekilde takip etmek istiyorsanız genelde bazı mobil uygulamalar ve siteler kullanabilirsiniz. Örneğin Temettü, Halka Arz, Firma Haberleri benzeri gelişmeler için Matriks Mobil IQ, HalkArz, e-YATIRIMCI, Investing, KAP Mobil gibi mobil uygulamaları kullanarak yararlanabilirsiniz.
* Borsada işlem yaptığınız bankalar BSMV (Banka Sigorta Muamele Vergisi) ve Yatırım Hesabı Saklama Ücreti adı altında kesintiler yapmaktadır. Satın aldığınız hisse için alış komisyonu dışında yatırım hesap özetine baktığınızda bu kesintileri görürseniz şaşırmayın. Bunları devlet ve banka kesinti olarak sizden almaktadır. Örneğin bir firmadan Temettü aldınız sonra detaylar kısmına bir baktınız hem BSMV hem de yatırım hesabı saklama ücreti kesilmiş ve toplam kazançtan biraz gitmiş olur. Bunu da ek bilgi olarak sizlerle paylaşmak istedim.
* Borsada genelde Halk Arz işlemleri az riskli yatırımlar olup ufak ama hem kazanç sağlayacağınız hem de borsaya giriş için ilk terinizi atacağınız yer olarak söyleyebilirim. Örneğin en son Ekos Teknoloji ve Elektrik A.Ş. (EKOS) hissesine talep giriş yapmıştım ve 10 tavan gün sonrası satış yapıp kar ile çıktım. Toplamda tüm süreç 25 gün sürdü diyebilirim. Halka Arz sürecini kaba taslak anlatmam gerekirse;
1) İlk olarak şirket Halka Arz sürecini tamamlar ve Talep Toplama tarihi açıklanır. Talep Toplama tarihi ve saati yatırım hesabınızdan Halka Arz bölümüne girerek talepte bulunursunuz.
2) Genelde kaç lot satın almanız gerektiğine bazı Instagram kanalları veya Halka Arz Takvimi sitesinden Dağıtılacak Pay Miktarı (Olası) kısmından bilgi edinerek girebilirsiniz. Fazla bulunduğunuz lot adeti dağıtım sonrası size banka tarafından ilk lot fiyatı ile iade edilir.
3) Talep Toplama biter ve Dağıtılan Lot Miktarı açıklanır, sonradan da Borsa Gong Töreni ile hisse borsada ilk 10 Tavan Gün olarak bilinen süreçte işleme başlar.
4) 10 Tavan gün beklenir eğer hisse düşüş eğilimi göstermezse. Örneğin 6. Tavan gününde düşüş eğilimi gösteriyor ve bu şekilde devam ediyorsa diğer gün belki hisseden az bir kar ile çıkabilirsiniz. Eğer hep Tavan Tavan hisse giderse o zaman da 10 gün sonunda hissenin günlük gidişatına bakarsınız ve düşüşe geçtiği zaman satışa geçebilirsiniz.
5) Satış sonrası da yatırım hesabınıza kazancın yansıması iki işlem günü olup tüm bu anlattığım Halka Arz Kazanç süreci 20-25 gün sürmektedir.
Burak AVCI - Update: 14.12.2023
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
Makaleye Yorum ve Sorularınızı Bırakabilirsiniz.