Türkiye’nin önemli seçimlerinden biri olan 2023 Türkiye Genel Seçimleri 14 Mayıs 2023 Pazar günü yurtdışı oylarının da kullanılması ile birlikte sorunsuz ve büyük bir kaos veya infial çıkmadan tamamlanmış güzel bir demokrasi örneğinin sergilendiği tarihi bir seçim olmuştur. Seçim sonrası yapılan itirazlar devam etse bile seçim gecesi Pazar gününün Pazartesi’ne bağlayan saatlerde seçimin ikinci tura kalacağı belli olmuştur. 2023 Türkiye Genel Seçimlerinde millet hem Cumhurbaşkanı seçimi hem de Milletvekili (Parlamento) seçimleri için oyunu kullanmıştır. İkinci tura kalan kısım ise Cumhurbaşkanlığı seçimi olup ilk turda meclis yani parlamentonun şekli netleşmiştir. 2023 Türkiye genel seçimlerine genel olarak partiler tek başlarına değil bir ittifak çatısı altında seçime girmişlerdir. İktidar olan Cumhur İttifakının bileşenleri temelde AK Parti ve MHP (Milliyetçi Hareket Partisi) olup BBP (Büyük Birlik Partisi), HÜDA PAR, Yeniden Refah Partisi (YRP) bu ittifakın içerisinde yer almıştır. İkinci büyük ittifak ise Millet İttifakı olup CHP (Cumhuriyet Halk Partisi) ve İYİ Parti ana bileşenler olup altılı masa olarak yeni bir ittifak stratejisi oluşturan Kemal Kılıçdaroğlu bu masada DEVA, Saadet, Demokrat Parti, Gelecek Partisi, TİP, Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi gibi birçok bileşeni tek çatı altında birleştirmeye çalışarak seçime gitmiştir. İki ittifakta bulunmayan ve üçüncü bir ittifak kuran Sinan Oğan ve Zafer Partisi Başkanı Ümit Özdağ ise ATA İttifakı ile seçimlere katılmıştır. 2023 genel seçimlerine giderken genel konular ve sorunlar ise ekonominin kötüleşmesi ve hayat pahalılığı, beka sorunu, özgürlükler gibi argümanlar iken yaşanan deprem felaketi de bölgede ciddi önem arz etmiştir. Yazımda genel olarak parti ve ittifaklardan kısaca bahsederek bir özetleme yapacağım ve ikinci tur için düşüncelerimi paylaşacağım. İttifak ve partilere geçmeden önce ilk olarak seçimin genel sonuçlarını ve seçim hakkında kısaca sizlerle bilgiler paylaşmak isterim.
Türkiye’de 2023 genel seçimlerinde milletvekili seçimleri için kullanılan sistem D'Hondt Sistemi olup bu sistem Nispi Temsil veya Oransal Temsili olan bir sistemdir. Siyasi partilerin veya adayların aldığı oyun parlamentoda orantılı olarak yansıtıldığı bir seçim sistemidir. Bu sistemde partiler oyları oranınca milletvekili çıkarırlar. Bu yüzden oransal olarak düşük oy alacak partiler kendi listelerinden değil de ittifak çatısı altındaki en büyük orana sahip partinin listelerinden girerek seçilmeyi isterler. Bu sistemde oy oranı düşük partilerin pek şansı yoktur diyebiliriz. Hatta seçmen oylarının boşa gideceğini düşünebilir. Bu yüzden vekil listesi yapılırken Genel Başkanların Anahtar Listesi ve İttifak bileşenlerinin tabanlarını ikna etmesi için kendi genel başkan ve baş vekillerinin İttifak listelerinde gösterilmesi gibi pazarlıklar ve istişareler bu seçimde tüm partiler arasında yapılmıştır. Oransal olarak kendini gireceği ilde güçlü gören parti kendi logosu ile seçime girerken oy oranı düşük olan partiler ise diğer partilerin tepe listesinden girmiştir. Bu sistemde ana sıkıntı ise sizin yıllarca emek verdiğiniz partinin listesine girmeniz veya girseniz bile ittifaklardan dolayı alt sıralarda kalmanız olağan bir durumdur. 2023 Türkiye genel seçimleri D'Hondt Sistemi ile yapılmış olup oy oranı büyük olan partilerin vekilleri genelde parlamentoyu şekillendirmiştir. Temelde D'Hondt Sistemini özetleyecek olursak oy kullanılan ilde en çok oyu alan parti vekil çıkardıktan sonra oy oranı matematik formülü ile yarıya iner ve sonra ikinci oy oranı en yüksek kimde ise sistem ona geçer. Eğer ilk partinin oy oranı yarıya indiğinde yine o ilde en çok oyu alan parti ilk parti ise tekrardan ikinci vekil çıkarır ve oyu tekrardan yarıya bölünüp bir sonraki en çok oyu alan parti şeklinde formül ilerler. Temelde karmaşık gibi görünse de zor bir matematik formülü değildir. Oy oranı yüksek olan partinin avantajlı olduğu bir sistemdir diyebiliriz. Seçim 2023 verilerine geçecek olursak; Cumhurbaşkanlığı seçimi için dört aday yarışmıştır. Sayın Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan Cumhur İttifakının adayı olarak seçime girmiştir ve geçerli oyların %49,5 alarak birinci olarak seçimi tamamlamıştır. Fakat İlk turda Cumhurbaşkanı seçilebilmesi için oyların %50+1 formülüne göre alması gerektiğinden seçimler ikinci tura kalmıştır. Seçim öncesi yapılan kamuoyu anketlerine baktığımızda çoğunluğu seçimin ilk turda biteceği şeklinde sonuçlar yansıtmıştır ve birçoğu bu araştırmalarında ve paylaştığı anket çalışmalarında başarısız olmuşlardır.
2023 Cumhurbaşkanı Seçiminde oyları en çok alan Recep Tayyip Erdoğan 27 milyona yakın oy almıştır ve %49,5 bir oy oranı ile ilk turu birinci tamamlamıştır. Millet İttifakının Cumhurbaşkanı adayı ise Kemal Kılıçdaroğlu yaklaşık 24,5 milyon oy alarak ortalama %45 oy oranı ile ilk turu ikinci tamamlamıştır. ATA İttifakının adayı Sinan Oğan ise seçimi ikinci tura bırakmayı başarmış ve Dip Dalga dediğimiz Milliyetçi bir oy dalgası ile yaklaşık 2,8 milyon oy alarak %5,2 oy oranını yakalamıştır. Seçimlere birkaç gün kala dördüncü aday Muharrem İnce ise seçimlerden çekileceğini açıklamıştır ve aldığı oy sandıkta 200 bin olup %0,4 bir oy oranı almıştır. Ben seçimleri genelde internet üzerinden büyük medya kuruluşların simülasyon özel seçim sayfalarından takip ediyorum. Anlık verileri sağlayan genelde her zaman iki büyük kuruluş vardır. Bunlardan biri AA (Anadolu Ajans) olup ikincisi eskiden Cihan Haber Ajansı iken şimdi ANKA Haber Ajansıdır. Bildiğiniz tüm büyük medya ve televizyon kanallarının siteleri seçime özel bir simülasyon paneli yapıp genelde bu iki ajanstan aldıkları verileri anlık olarak paylaşır. Hatta canlı yayından bile daha erken bu sitelere veri gelir. Örneğin FOX TV o akşam seçim günü canlı yayında ANKA Ajansın açılan sandık oranını %80 olarak ekranda gösterirken yine kendi sitesindeki seçim özel ekranında açılan sandık %90 oranında olup sitelere gelen anlık veri akışı her zaman daha hızlıdır. Bu yüzden Türkiye’deki seçimleri ben takip ederken sadece canlı yayınları değil anlık seçim özel simüle sayfalarına da bakarak önden seçimin gidişatını görebiliyorum. Yazının başlığında da belirttiğim gibi birkaç seriden oluşan bir değerlendirme ve analiz yazısı olacağı için tek tek partiler hakkında yorumlar girerek yazıma devam etmek istiyorum.
1) AK Parti (Adalet ve Kalkınma Partisi) ve Recep Tayyip Erdoğan
Cumhur İttifakının adayı ve mevcut Cumhurbaşkanı olan Sayın Recep Tayyip Erdoğan ilk turu birinci tamamlamıştır ve ikinci tura güçlü giren bir imaj ile gece seçim sonrası konuşmasını yaparak ilk turu başarılı şekilde tamamlamıştır diyebiliriz. İkinci turda en düşük %52 ortalama ise %54-56 bir oy oranı alarak seçilmesini öngörüyorum. Zaten Sinan Oğan’ın %5 oyunun hepsini alsa %55 gibi bir oran karşımıza çıkıyor. Bu oy oranından daha fazlasını alırsa ikinci tura giderken yaptığı kısa süreli seçim kampanyasının yani ikinci tur stratejisinin daha da başarılı olduğunu kanıtlar. Cumhur İttifakının toplamda aldığı milletvekili oy oranı da yine aynı şekilde %49,5 olup İttifak gerekli birliği sandıkta sağlamış gözükmektedir.
2) CHP (Cumhuriyet Halk Partisi) ve Kemal Kılıçdaroğlu
Millet İttifakının Cumhurbaşkanı adayı ise Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı ve Türkiye Ana Muhalefet Lideri olan Kemal Kılıçdaroğlu olup seçimlere katılmıştır. Aldığı oy oranı ortalama %45 olup beklentisi ilk turda %51 ile seçilmekti. CHP (Cumhuriyet Halk Partisi) bildiğiniz gibi Türkiye’de köklü ve kurucu parti olup Türk Siyasetinde hep vardı. Kemal Kılıçdaroğlu seçim çalışmalarında altılı masa, halk nezdinde popüler olan Mansur Yavaş ve Ekrem İmamoğlu, Emek ve Özgürlük İttifakı partileri gibi birçok muhalif bileşeni toplamıştır fakat istediği oy oranını yakalayamamıştır. Sandık başlarında görevli Millet İttifakının bileşenleri ne kadar başarılıydı, seçimin ana yüklenici partisi olan CHP nerelerde yanlış yaptı bunu kendi içinde ayrıca değerlendireceklerdir. Fakat şunu söylemeyelim; az önceki paragrafta belirttiğim gibi seçimleri ben sadece canlı yayınlardan değil seçim özel simüle medya kuruluşu sayfalarından takip ediyorum. CHP AR-GE veya Bilgi Teknolojilerinin hazırladığı ve Sub-Domain adresi STS (Sandık Takip Sistemi) olan siteye seçim sonuçları açıklanmaya başlandığı andan itibaren erişilemedi. Onca seçim atlatmış CHP yönetimi kendisinin çok önemli olarak vurguladığı bu seçim sürecini ve söylemini aslında Teknolojik olarak sahada pek besleyemedi ve başarısız oldu. İkinci turda eğer öngörüm gerçekleşirse CHP ileri ki süreçlerde kendi iç dengelerini sorgular ve genel başkan seçimi için Kurultaya bile gidebilir. Seçim haritasına baktığımızda aslında CHP’nin iç Anadolu illerindeki seçmeni tam anlayamamış ve Türkiye’deki seçmen kitlesini ve profilini tam çıkaramamış gibi gözüküyor.
3) MHP (Milliyetçi Hareket Partisi)
Türkiye’deki ikinci köklü parti olan MHP (Milliyetçi Hareket Partisi) Cumhur İttifakı içerisinde yer almıştır ve seçime kendi logosu ile girmiştir. Sayın Devlet Bahçeli partisinin oy oranını %10 seviyelerine getirmiş ve anket şirketlerinin yanıldığı en büyük Dip Dalga ise Milliyetçi kesimde olmuştur. Türkiye Cumhuriyeti seçmen profili olarak Muhafazakar ve Milliyetçi bir seçmendir. Türkiye’de İnanç olarak Müslüman Sünni inanç ağırlıkta olup Muhafazalar, gelenekçi, Beka sorunu olunca Devletten yana olan, Milliyetçi ve Atatürkçü bir yapısı vardır. Bu minvalde Türkiye’deki seçmen profili değerlendirilerek partiler strateji yapmalıdır. Milliyetçi oylar azınlık diyerek strateji kurmak büyük partiler için çok doğru olmaz. Her Türk Vatandaşı Beka Sorunu veya Ülkenin Bekasını tehdit edecek bir durum görür ve algılarsa Milli İrade önünde duracaktır. Milli İrade her zaman belirleyici olmuştur ve çoğunluğun sesini doğru algılayan parti Türkiye’de her zaman iktidar olmuş veya birinci parti seçilmiştir.
2023 Seçim İstatistikleri (Birinci Tur)
Toplam Seçmen: 60.774.565
Oy Kullanmayan Seçmen Sayısı: 6.780.554
Geçersiz Oylar: 1.366.145
Geçerli Oylar: 52.627.866
Toplam Sandık Sayısı: 201,807 (Yurt İçi)
Toplam Seçmen: 64.190.651
Katılım Oranı: %88.84 (Yurt İçi)
Recep Tayyip Erdoğan: 27,133,837 (%49,52)
Kemal Kılıçdaroğlu: 24,594,932 (%44,88)
Sinan Oğan: 2,831,208 (%5,17)
Muharrem İnce: 236,097 (%0,43)
Burak AVCI - Update: 18.05.2023
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
Makaleye Yorum ve Sorularınızı Bırakabilirsiniz.