Karadeniz'deki İlk Hasat Mayıs Çayı ve Beyaz Çay Nedir? Nasıl İçilir?

Karadeniz turu sırasında gezdiğimiz çay fabrikaları sayesinde çay hakkında bazı önemli bilgiler edindim. Çayın üretimi, nasıl demlenmesi gerektiğini, beyaz ve ilk hasat çayları gibi o yöreye gidince ilk elden görüp, tadıp bu bilgiler edinmek oldukça keyifliydi. Bu öğrendiğim bilgileri ve yaşadığım deneyimleri sizlerle de paylaşacağım. İlk olarak mayıs çayından bahsetmek istiyorum. Çay bitkisi 40 ile 45 gün arasında olgunlaşan ve lisede adını sıkça duyduğumuz maki bitki örtüsü gibi boyları bir metre civarında olan bitkilerdir. Çay bitkisinin üzerindeki ilk filizler ve yapraklar mayıs ayında çıktığı için ve bir önceki mevsimde kar suyunu da aldığı için ilk hasadın verimliliği ve tadı en iyisi olanıdır. Yıl içerisinde çay bitkisi üç hasat dönemi geçirir. Bunlardan ilki Mayıs ayı iken diğer aylar Temmuz ve Eylül zamanında başlamaktadır. İlk hasada ait ürünlerden yapılan çaya Mayıs Çayı denmektedir ve bu çay türü asla market raflarında satılmaz.

Mayıs Çayı birinci kalite çay olup bugün İstanbul'da büyük marketler olan Migros, BİM, A101, CarrefourSA gibi marketlerde ikinci kalite çay olan paketlenmiş harman çayları satılmaktadır. Harman çayın içerisinde hem Mayıs hasadı hem de Temmuz ve Eylül hasadına ait mahsül bulunmaktadır. Birinci kalite Mayıs çayı ise genelde yurt dışına ihraç edilmektedir. Eğer Mayıs çayı satın almak isterseniz Rize'de bulunan çay fabrikalarının satış ofisinden gidip almanız gerekmektedir. Hatta bazı fabrikalar internet üzerinden de kargo ile satış yapmaktadır. Rize ve Karadeniz bölgesinde benim bildiğim fabrikalar; Dem Çay, Tirebolu 42 Çay, Öz Çay, Çaykur, Altın Çay, Dağ Çay gibi firmalar olup piyasayı genelde elinde tekel olarak tutan firma ise Çaykur'dur.

Mayıs Çayı tam bir keyif çayı olup kahvaltıda değil de akşam yemekten sonra içmenizi tavsiye ettiğim bir çay türüdür. Çaya asla şeker koymadan içmenizi tavsiye ederim çünkü direkt market çaylarından farklı olduğunu kokusundan ve tadından anlayabiliyorsunuz. Market raflarında dökme çay olarak satılan çaylar genelde ikinci kalite çay olup özel yöresel çay dediğimiz çaylar içerisine Mayıs çayı girmektedir. Ben merkezi Arsin Trabzon'da bulunan Dem Çay'ın fabrikasını gezmiştim ve oradan 25 TL'ye 500 Gramlık paket olarak Of Diyarından 1. Kalite Mayıs Çayı almıştım. Siyah çaylar arasında aroması ve tadı en iyi olan hasat çayı mayıs çayı olup demlenme aşamasını porselen çaydanlıkta yapmanızı tavsiye ederim.

Porselen çaydanlığa kaynar suyu koyduktan sonra üzerine iki tatlı kaşığı kadar Mayıs Çayı atmanız yeterli olacaktır. Asla boş çaydanlığa önce çayı koyup üzerine sıcak suyu dökmeyiniz. Önce sıcak suyu çaydanlığın içerisine koyunuz sonradan iki veya üç tatlı kaşığı mayış çayını üzerine ekleyiniz. Bir de kaşık ile asla çayı ekledikten sonra karıştırmayınız. Çaydanlığa çayı ekledikten sonra porselenin üstünü kapatıp 20 dakika demlenmesini beklemeniz yeterli olacaktır. Bu arada porselen çaydanlıklar hakkında da ufak bir bilgi vereyim. Kaliteli çay demlemek için Karaca'dan porselen malzemeden yapılmış Karaca Anafor Çaydanlık Takımı almıştım fakat ince porselen olduğu için üst kısmı sıcaktan çatladı ve iade ettim. Bu yüzden asla Emaye veya İnce Porselen çaydanlık takımı almayınız. Sonradan Migros'dan takım olarak değil de sadece üst demlik kısmını 45 TL'ye Kütahya Porselen Demlik aldım ve o dayanıklı çıktı çünkü kalın porselenden yapmışlar. İnce porselen direkt çatlıyor bu yüzden almanızı tavsiye etmem.

Marketlerde ikinci kalite olarak satılan en iyi dökme çaylar ise; Çaykur Altınbaş Çay ve Çaykur Kamelya Çay olup bunlar dışında Çaykur Tiryaki Çayı, Çaykur Filiz Çayı, Karali Premium Filiz Çay, Doğuş Gurme Çay gibi markaları da inceleyebilirsiniz.

Diğer çay türü olan (White Tea) Beyaz Çay'dan bahsetmek gerekirse; beyaz çay bitkisinin yapraklarının çok gençken hasat edilerek yapıldığını bilmekteyiz. Beyaz çayın antioksidan özelliği yüksektir ve kalp sağlığına iyi geldiği için günde iki defa içilmesi tavsiye edilir. Dünyada Çin'in Fujian eyaletinde, Nepal'in doğu bölgesinde, Tayvan, Tayland ve Türkiye'de Doğu Karadeniz bölgesinde hasadı yapılmaktadır. Beyaz çayın üretimi az olduğundan dolayı kilosu çok pahalıdır ve 20 Gramlık kâp içerisinde genelde satılmaktadır. Örneği yukarıdaki resimde Aromalı Beyaz Çay (White Earl Grey) net 24 Gram olup fiyatı 80 TL'dir. Dem Çay'dan aldım ve satın aldığım yer bana şunu dedi eğer 20 gramajlık paketi 80 TL altı satılan beyaz çaylar varsa bunu almayınız çünkü kalite ve birinci kalite değildir.

Zaten piyasada en iyi beyaz çay Çaykur'un siyah kutuda sattığı Premium Beyaz Çay paketidir. Onun da 20 Gramı 80-100 TL civarında satılmaktadır ve kilosu 4000-5000 TL civarlarına gelmektedir. Aynı zamanda Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'da beyaz çay çok tükettiği için onunla medyada biraz da ünlenen ve ismi duyulan bir çay türüdür. Şahsen ben denemenizi tavsiye ediyorum farklı bir aroması vardır.

Beyaz çayı hazırlarken mayıs çayında olduğu gibi porselen çaydanlığın içine önce sıcak su sonradan su ölçeğine göre bir veya iki çay kaşığı beyaz çay atmanız ve 10-15 dakika beklemeniz yeterli olacaktır. Beyaz çay yaprakları sıcak su içerisinden açılacak ve dibe çökecektir. Aynı beyaz çaya tekrar sıcak su ekleyerek iki defa demleyip tüketebilirsiniz. Özellikle akşam yemeğinden sonra hazmı daha da kolaylaştıran bir içecektir. Araştırdığım kadarıyla Cumhurbaşkanlığı Külliyesinde de en çok tüketilen içeceklerden biridir. Piyasada satılan ve internet üzerinden de temin edebileceğiniz bazı beyaz çay markalarını aşağıda paylaştım.

* Çaykur Beyaz Çay 20 Gram (Siyah Kutu) (Birinci Kalite)

* Dem Çay Aromalı Beyaz Çay 24 Gram (White Earl Grey) (Birinci Kalite)

* Tirebolu 42 Beyaz Çay 50 Gram (İkinci Kalite)

Son olarak çay tiryakileri için aşağıdaki porselen semaverleri de önerebilirim. Özellikle Beko ve Arçelik markalarının Porselen demlik cinsi olan semaverlerini tavsiye ederim. Demlik malzemesi olarak cam, bakır ve çelik olanlar biraz daha ucuz olup porselen modeller daha pahalıdır.

* Beko 2111-P Dem Porselen Semaver (2.5 Litre) (Tavsiye Ederim)

* Beko 2111-C 1800W Dem Semaver Cam Demlikli (2.5 Litre)

* Arçelik K 3285 P Semaver Porselen Demlik

İlk hasat çayı olan Mayıs Çayı, Beyaz Çay ve bunların demlenme yöntemleri hakkında sizlere bilgi vermeye çalıştım. Başka çay türleri hakkında bilgi edinip deneyim edindikçe sizlerle paylaşımda bulunacağım.

Burak AVCI