Mühendislik Nedir? Türkiye'deki Mühendislik Bölümleri ve İş İmkanları

Mühendislik Nedir? tanımı ile başlayacak olursak; Türk Dil Kurumu'na göre mühendis, İnsanların her türlü ihtiyacını karşılamaya dayalı çeşitli yapılar yol, köprü, bina, peyzaj, çevre gibi şehircilik ve imar dışı alanların ilkeleri, bayındırlık; tarım, beslenme gibi gıda; fizik, kimya, biyoloji, elektrik, elektronik gibi fen; uçak, gemi, otomobil, motor, iş makineleri gibi teknik ve sosyal alanlarda uzmanlaşmış, belli bir eğitim görmüş kimsedir. Modern anlamda mühendis, bilim insanlarının ürettiği teorik bilgiyi tekniker ve teknisyenlerin uygulayabileceği pratik bilgiye dönüştüren kişidir. Arthur Mellen Wellington (demiryolları inşaat mühendisi)'a göre mühendislik, "Beceriksiz birinin iki dolara kötü yaptığı bir şeyi bir dolara iyi yapma sanatıdır."

Türkiye'de ise işler biraz farklı. 4 senelik örgün eğitim popülaritesi, iki senelik meslek yüksek okullarının cazibesini yitirmesi ve beceri bilen, zanaatçılık gibi kavramlardan Türkiye'nin uzaklaşması ile diplomalı ve iş bilmeyen dört senelik mühendisler her sene devlet ve özel üniversitelerden mezun oluyor. Eskisi gibi Üniversite kazanmak ta çok zor değil. Biraz birikiminiz varsa her hangi bir mühendisliği %75 veya %50 burs-ödeme ile okuyabilirsiniz. Ayrıca İstanbul olsun da hangi bölüm olursa olsun tüketim anlayışı da buna eklenince niteliksiz diplomalı işçiler türüyor.

Bu bozuk sistemin sonu ise ev genci diye tabir ettiğimiz asgari ücrete tema etmeyen başlangıç maaşı olarak net 3000 TL'ye yetmez ama evet muamelesi yapan, sıfır tecrübeli, askerliği bedelli veya tecilli bir nesille karşılaşıyoruz.

Türkiye'nin de iş sektörü ve yapısını incelediğimizde bazen soruyorum mühendislik cidden cazip mi? Etiket eskisi kadar önemli mi yoksa direk Para birinci plan damı olmalı? İşte sizler için Türkiye'yi baz olarak tüm mühendislikler için bir fikir önerisi sundum. Umarım faydalı ve tercihlerinizde yardımcı olur.

1) Bilgisayar Mühendisliği

Bilgisayar Mühendisliği dışında bilgisayar ile ilgili diğer mühendislikleri tavsiye etmiyorum ve gereksiz buluyorum. Direk Computer Science olarak bu mesleği seçiniz. Yurtdışında da bu isimle geçerlidir. Türkiye'de Bilgisayar Mühendisliği dışında bilgisayar ile ilgili açılan mühendislikler;

Bilgisayar ve Yazılım Mühendisliği
Bilişim Sistemleri Mühendisliği
Yazılım Mühendisliği

Kendi bölümüm olduğu için biraz detaylı bilgi vereceğim. İlk olarak okurken sadece üniversite'ye bağımlı kalmayın. Ar-Ge'si en ucuz olan mühendislik bilgisayar mühendisliğidir. İnternet ve Laptop ile istediğiniz bilgiyi öğrenebilir ve uygulayabilirsiniz. Araştırmacı ve meraklı olmanız başlangıç için yeterli olacaktır. Üniversite sonunda mutlaka yazılım dili bilin. Excel değil yazılım dili (.Net, Java, JavaScript gibi) programcılığı bilmeyen bir mühendisin Türkiye'de işi biraz zor veya sınırlıdır diyebiliriz. Ayrıca yurt dışına çıkma gibi düşüncesi olan için de en iyi tercih bilgisayar mühendisliğidir.

Zaten ben yurt dışına çıkacağım, Türkiye'de durmak istemiyorum diye 4 yıllık her hangi bir bölüm okuyayım demeyin. Yurt dışına mesleksiz bir biçimde çıkınca McDonald's'da patates doldurup Homeless gibi mülteci olarak yaşarsınız. Kimse sizi Wall Street'de beklemiyor, gel burada broker olursun diye. Elinizde en azından Computer Science gibi bir altın bilezik olursa hem oranın vatandaşı muamelesi görürsünüz hemde direk para kazanmaya başlarsınız işiniz hazır bir şekilde. Oraya gidince iş arama süreci veya ben burada şimdi ne yapacağım gibi zaman kaybedici işlerle uğraşmazsınız.

Örneğin bilgisayar mühendisliği bölümünü yazdınız. 4 yıl örgün eğitim artı ingilizce hazırlık birde erkekler için askerliği ekleyelim ve 25 yaşında bunları bitirip diploma ile sektöre atıldığınızı düşünelim. İlk olarak amacınız eğer yurt dışı ise minimum 3 sene Türkiye'de çalışıp hem deneyim hem birikim edinip öyle çıkmanızı öneririm. Eğer Yazılım, Object-Oriented Programming (OOP), Microsoft .NET, JAVA, Test Automation, DevOps, Software Architecture gibi teknik konularda 3 yıl kurumsal deneyim edinip LinkedIn'deki profilinizi İngilizce ve detaylı doldurduysanız size zaten iş teklifi gelecektir.

Ben sektörde 4. yılıma giriyorum ve iş teklifi aldığım ülkeler: Almanya, Polonya-Krakow, Dubai, Hollanda, Riga-Letonya, Katar, İspanya, Romanya, İngiltere-Londra, Litvanya, Lüksemburg, İrlanda gibi ülkelerden hep iş teklifi geliyor. Eğer İngilizceniz akıcı (fluent) ve teknik bilginiz iyi ise, daha fazla paralar kazanmak ve yeni bilgiler öğrenmek, yeni yerler keşfetmek istiyorum derseniz 29 yaşında deneyimli (Senior) olarak yurt dışına adım atabilirsiniz.

Türkiye'de bilgisayar mühendisliği mesleğini iyi icra edebilirseniz 10.000-15.000 TL arası net maaş aralıklarına ulaşabilirsiniz. Bu maaşlar imkansız veya hayal rakamlar değildir. Başlangıç maaşı her yerde 3000 TL civarı bir rakamdır ama iki sene sonra iş değiştirerek ve 4-5 sene sonra idealinizdeki rakamlara bilgisayar mühendisliği ile ulaşabilirsiniz. İş imkanı diğer mühendisliklere göre daha fazladır. Yıllandıkça teknik bilgi ve birikim edindiğiniz için daha da değerlendiriyorsunuz.

Eğer yurt dışına çıkmayı kesin istiyorsanız, Türkiye'de yapacağınız 3 yıllık deneyim sürecinde birkaç iş değiştirmenizi öneririm. Çünkü birkaç kurumsal yer görmek, oralardaki mimar veya takım liderinden öğrenebildiğiniz her şeyi öğrenmek, kurumlardaki yapı, yöneticiler, iş yapış biçimleri ve insan ilişkilerini gözlemlemek size baya fikir ve olgunluk katacaktır. Buralardan edindiğiniz hem teknik hem duygusal deneyim yurtdışın da çok işinize yarayacaktır.

2) Satış ve Pazarlama sektörüne girecekler için Mühendislikler;

Endüstri Mühendisliği
Gıda Mühendisliği
İşletme Mühendisliği

Eğer Üniversite tercihleri kısmına geldiyseniz ve mesleki seçim konusunda kararsızsanız, genelde İşletme veya puan yetiyorsa mühendislik yazıp Satış-Pazarlama-Marketing sektörüne girerim düşüncesi varsa ki Türkiye'de hep düşünülür; zor, anlamsız, sevmeyeceğiniz ve anlamayacağınız mühendislik yazmak yerine yukarıdaki bölümleri yazıp iyi bir İngilizce seviyesi ile iş bulma olanağınız daha yüksektir. Okurken de Work and Travel, İngilizce eğitimleri, Staj, Temel Bilgisayar Bilgisi ve Erasmus gibi konularada yatırım yapmanızı öneririm.

3) Zor Mühendislikler

Elektrik Mühendisliği: İyi araştırma yapınız, iyi kazandıran ve zor bir Mühendisliktir. Her üniversitede bu bölüm yoktur. İTÜ'deki bölümü öneririm. Yüksek gerilim hatlar üzerinde bilgi sahibi oluyor ve çalışıyorsunuz.

Elektrik-Elektronik Mühendisliği: Türkiye'deki en iyi ve zor mühendislik bölümlerinden biridir. Seviyorsanız ve ARGE, icat, keşfetme gibi işler size göreyse yazınız. Çok zormuş bu mühendislik diye sonradan bilmiyorum demeyin çünkü zor bir bölümdür.

PLC ve gömülü programlama, Sayısal devre tasarımları, Logic sistemler sizi bekliyor. O oyuncağın içinde ne var diyen ve çocukken her oyuncağı parçalayıp içine bakan biriyseniz bu bölüm sizi tanımlıyor diyebilirim.

Makine Mühendisliği: Türkiye'de bu bölümü okumayın! Hem gereksiz ders yoğunluğu ve zorluğu hemde Bursa-Sakarya civarındaki üretim darlığı sebebiyle iş imkanı gittikçe azalıyor. Ne kadar tanıdığım makine mühendisi arkadaşım varsa mutsuz. Satış-Pazarlama yaparım en kötü, mühendislik olsun diye okuyacağım diyenlere bölümleri yukarı yazdım onları seçin. En azından 4 yıl rahat okuyun. Hele ki bu bölümü Devlet üniversitesinde kazandıysanız 1, 2 yıl uzatma ihtimaliniz çok yüksek. Genel de insanın psikolojisini ve sağlık dengesini bozan bir bölüm. Eğer makine mühendisliği konusunda çok bilginiz yoksa ve kararsız kaldığınız için yazdığınız bir mühendislik ise Bilgisayar Mühendisliğini öneririm.

Matlab, Solid, AutoCAD, CNC Tezgahı ve çizimleri, Akışkanlar, Fizik ve Matematiğin ruh bulmuş hali gibi konuların sizi beklediğini unutmayın. Türkiye bir sanayi ülkesi değildir ve sanayi devrimini gerçekleştiremedi. Böyle bir ülkede Makine mühendisliği yapmaya çalışıyorsunuz. Almanya değil burası, tekrar bir düşünün derim.

Son olarak Türkiye'de sırf babasının fabrikası var diye oğlunu makine mühendisliğine yazdırıyor ama öğrenci 30 yaşına gelip tek dersim kaldı ama bitecek diyor.

4) Türkiye için Anlamsız Mühendislikler

Türkiye'deki 4 yıllık örgün eğitimde mühendislik olarak olmaması gereken bölümleri aşağıda sıraladım. Bu bölümler yüksek lisans veya Meslek yüksek okulu olarak okutulmalıdır. Her bölümün mühendisliği biraz anlamsız oluyor. Aynı zaman da Türkiye'de artık bir anlamı olmayan ve modası geçmiş Mühendislik bölümlerinide bu kategoriye ekledim.

Adli Bilişim Mühendisliği: Yüksek lisans olarak alınması gerek, Bilgisayar Mühendisleri alabilir.

Ağaç İşleri Endüstri Mühendisliği: Meslek yüksek okul olarak okunmalı ve nitelikli işi bilir eleman yetiştirmelidir.

Cevher Hazırlama Mühendisliği: Meslek yüksek okul olarak okunmalı ve nitelikli işi bilir eleman yetiştirmelidir.

Deri Mühendisliği: Meslek yüksek okul olarak okunmalı ve nitelikli işi bilir eleman yetiştirmelidir.

Elektronik ve Haberleşme Mühendisliği: Elektrik-Elektronik varken gereksiz gördüğüm uydurma mühendisliktir.

Endüstri ve Sistem Mühendisliği: Makine mühendisliğinin yumuşatılmışı ve uydurma mühendisliktir.

Fizik Mühendisliği: Fizik bir bilimdir mühendislik değil. Akademik bir bölüm olması gerek.

Matematik Mühendisliği: Bilemedim, Ama okuması zor ve Akademik bir bölüm olması gerek.

Geomatik Mühendisliği: Yüksek lisans olarak alınması gerek.

Hidrojeoloji Mühendisliği: Meslek yüksek okul olarak okunmalı ve nitelikli işi bilir eleman yetiştirmelidir. Klimacı hissiyatı veren mühendislik.

İmalat Mühendisliği: Neyin imalatı? Her şeyi mi imal ediyo? Yüksek lisans olarak alınması gerek. Makine mühendisliğinin hallicesi.

Jeofizik Mühendisliği ve Jeoloji Mühendisliği: Mühendislik olsunda İşletme'den iyidir. İngilizce
İşletme bu bölümden daha iyidir eğer bölümle alakanız yoksa ve bir araştırma yapmadıysanız yazmayınız. ODTÜ'ye gireceğim diye anlamsız ve bilmediğiniz bölüm okuyup 4 yıl sonra kendinizi Türk Hava Yolları Host-Hostes elemelerinde kendinizi bulursunuz şaşırmayınız.

Kimya-Biyoloji Mühendisliği: Uydurma mühendisliktir.

Kontrol ve Otomasyon Mühendisliği: Meslek yüksek okul olarak okunmalı ve nitelikli işi bilir eleman yetiştirmelidir.

Maden Mühendisliği: Meslek yüksek okul olarak okunmalı ve nitelikli işi bilir eleman yetiştirmelidir.

Mekatronik Mühendisliği: Makina, Bilgisayar ve Elektrik-Elektronik karışımı uydurma mühendisliktir.

Malzeme Bilimi ve Nanoteknoloji Mühendisliği: Yüksek lisans olarak alınması gerek.

Malzeme Mühendisliği: Meslek yüksek okul olarak okunmalı ve Nitelikli işi bilir eleman yetiştirmelidir.

Metalurji ve Malzeme Mühendisliği: Meslek yüksek okul olarak okunmalı ve Nitelikli işi bilir eleman yetiştirmelidir.

Meteoroloji Mühendisliği: Yüksek lisans olarak alınması gerek.

Nükleer Enerji Mühendisliği: Meslek yüksek okul olarak okunmalı ve Nitelikli işi bilir eleman yetiştirmelidir.

Optik ve Akustik Mühendisliği: Meslek yüksek okul olarak okunmalı ve Nitelikli işi bilir eleman yetiştirmelidir.

Orman Mühendisliği: Meslek yüksek okul olarak okunmalı ve Nitelikli işi bilir eleman yetiştirmelidir. Mühendislik olarak geçerliliğini yitirdi.

Petrol ve Doğalgaz Mühendisliği: Meslek yüksek okul olarak okunmalı ve Nitelikli işi bilir eleman yetiştirmelidir.

Polimer Mühendisliği: Meslek yüksek okul olarak okunmalı ve Nitelikli işi bilir eleman yetiştirmelidir. Mühendislik olarak adlandırılması anlamsız bölümdür.

Raylı Sistemler Mühendisliği: Meslek yüksek okul olarak okunmalı ve Nitelikli işi bilir eleman yetiştirmelidir. Mühendislik olarak adlandırılması anlamsız bölümdür.

Su Ürünleri Mühendisliği: Meslek yüksek okul olarak okunmalı ve Nitelikli işi bilir eleman yetiştirmelidir. Mühendislik olarak adlandırılması anlamsız bölümdür.

Tarım Makineleri ve Teknolojileri Mühendisliği: Uydurma mühendisliktir. Meslek yüksek okul olarak okunmalı ve nitelikli işi bilir eleman yetiştirmelidir. Traktör kullanan kişi çağırımı yapan bölüm.

Tarımsal Genetik Mühendisliği: Uydurma mühendisliktir. Yüksek lisans olarak alınması gerek.

Tıp Mühendisliği: Uydurma mühendisliktir. Biyomedikal Mühendisliği zaten var.

Uzay Mühendisliği: Uzay ve Türkiye?

Tekstil Mühendisliği: Meslek yüksek okulu olarak okunmalı ve Nitelikli işi bilir eleman yetiştirmelidir. Mühendislik olmaktan çıkması gereken bölümdür. Türkiye'de bu sektör daha çok Satış ve Pazarlama alanı olarak anılmaktadır. Aslında Türkiye'nin potansiyeli var fakat tekstil sektöründe bunu tam kapasiteli kullanamıyor.

Ziraat Mühendisliği: Meslek yüksek okulu olarak okunmalı ve Nitelikli işi bilir eleman yetiştirmelidir. Türkiye'de Tarım kalmadığı için ve dışa bağımlılık arttığı için önemi yitirilen bir bölüm oldu.

5) Belediyede Tanıdık Var veya Babam Müteahhit Mühendislikleri

İnşaat Mühendisliği
Çevre Mühendisliği
Harita Mühendisliği

Bu mühendislikler hakkında çok yorum yapmayacağım. Seviyorsanız yapınız ve zorluklarını, piyasa koşullarını araştırıp o şekilde yazınız tercihlerinize. Çevre Mühendisliği genelde iş bulamazsa soluğu satış ve pazarlama, hizmet sektöründe alıyor yine.

6) Araştırıp Yazılması Gereken Mühendislikler

4 yıl eğitimden sonra Gemi İnşaat bana göre değilmiş veya Uçak Mühendisliği'de Türkyie'de çok sınırılı diyip sonra pişman olacaksanız yazmayınız. Aşağıdaki bölümleri iyi araştırıp hatta çevrenizde bu bölümlerden mezun çalışan varsa onlardan da fikir alıp hareket etmenizi öneririm.

Biyomedikal Mühendisliği
Biyomühendislik
Biyosistem Mühendisliği
Deniz Ulaştırma İşletme Mühendisliği
Enerji Sistemleri Mühendisliği
Gemi İnşaatı ve Gemi Makineleri Mühendisliği
Genetik ve Biyomühendislik
Nanoteknoloji Mühendisliği
Uçak Mühendisliği
Kimya Mühendisliği: Çok temel ve gerekli bir mühendislik ama Türkiye'de gerçekten iyi araştırıp iş sahalarını biliyorsanız yazınız. İşsiz kalma ihtimaliniz vardır. Hiçbir sektörde de başlangıç maaşlarına takılmayınız burası Türkiye.

Burak AVCI - Update: 24.10.2020