Türkiye'de özellikle bilgisayar ve yazılım mühendislerinin bu konu üzerinde duracağına inanıyorum, en çok tercih edilen dilleri yazmaya çalışacağım. İnternet üzerinde en çok kazandıran veya kullanılan dillere bakarsanız Türkiye ile aynı kategoriye koymanız biraz zor olabilir. Türkiye'de özellikle IT sektörünü bankalar ve telekomünikasyon sektörü belirlediği için bende bunun üzerinde durarak bir değerlendirme yapacağım.
Yazım daha çok bilgisayar ve yazılım mühendislerine yönelik olacağı için Network(Ağ Cisco) ve Sistem(Linux/UNIX & Windows Server) konularına çok değinmeyeceğim. Bu konulardaki istihdam yazılım alanına göre hem çok az hemde süreç çok yorucu olduğu için yazılım alanına yönelmenizi tavsiye ediyorum.
1) JAVA (En Popüler)
Türkiye'de başta bankalar olsun hem Desktop hemde Mobil alanda yazılım sektörünü tek dil yapısında topladığı için JAVA en geçerli dillerden biridir. Özellikle iki platform üzerinde de yani hem Linux hemde Windows üzerinde çalışılan proje çalıştırabildiği için tercih ediliyor. Bu sayede Developer'lar iki platform içinde ayrı ayrı projeyi yazmak zorunda kalmıyor.
Web kısmı ise JavaServer Pages ile de olup Oracle'ın piyasadaki yatırımları ile geleceğin yazılım dili JAVA diyebiliriz. Özellikle başta özel üniversiteler nesneye yönelik programlama dili olarak derslerde JAVA anlatmayı tercih ediyor. JAVA programlama konusunda kendini geliştirecek olanlar Derleyici(Compiler) olarak NetBeans IDE ve Eclipse kullanabilirsiniz.
2) Microsoft .NET Framework Programming
* Türkiye'de diğer en çok tercih edilen programlama teknolojisi ise Microsoft firmasına ait .NET Framework ailesidir.
* Microsoft, bir programlama dilini sahiplenmek den ziyade kütüphaneleri ortak tutup bir Framework yapısı (.NET Framework) oluşturarak içinde topluyor ve bunu birkaç dilde kullanmanıza olanak sağlıyor.
* Diller ise (C Sharp-Visual C#, Visual Basic, TypeScript ve C++) olup piyasada bir yazılımcı ben .NET Developer’ım diyorsa Microsoft dillerine veya birine hakim olduğunu gösterir.
* Genelde de piyasada C Sharp (C#) dili çok kullanılarak .NET Framework çatısı altında yazılım yapılır. .NET Framework yapısının size sunduğu yararlı özelliklerden birisi de (C Sharp, Visual Basic ve C++) ile yazdığınız programları birbirine kolay bir şekilde dönüştürmenize yardımcı olmaktadır.
* Kurumsal şirketlerin .NET yapısını tercih etmelerinin sebebi her zaman Microsoft’dan destek alabilme imkanına sahip olmasıdır.
* .NET Framework programlama için kullanılan IDE Microsoft Visual Studio olup www.visualstudio.com üzerinden ücretsiz indirebilirsiniz.
* C# programlama dilinin dosya uzantısı .cs olarak belirlenmiştir. Visual Studio’da oluşturduğunuz her Class’ın uzantısını .cs olarak görebilirsiniz.
C dilinden sonra (OOP)Object Oriented Programming C++ ve daha sonra Java ve C# olarak ayrılışı. Temelde Objeler (Objects) üzerinden dizayn edilen ve bunları bir sınıf içinde (Class) tutan programlama prensibidir.
Model-View-Controller (MVC), yazılım mühendisliğinde kullanılan bir "mimari desen"dir. Kullanıcıya yüklü miktarda verinin sunulduğu karmaşık uygulamalarda veri ve gösterimin soyutlanması esasına dayanır. Böylece veriler (İng. Model) ve kullanıcı arayüzü (İng. View), birbirini etkilemeden controller adı verilen ara bileşenle veri gösterimi ve kullanıcı etkileşiminden veri erişimi ve iş mantığını çıkarma suretiyle çözümlenmektedir.
Object-Oriented Principals (OO Prensipleri)
Objects
Classes, instances, fields and methods
Encapsulation
Polymorphism (Çok Biçimlilik, Yazılımda Kalıtım)
Inheritance (Kalıtım)
Dynamic Binding
* OOP veya AOOP'de Multi-Inheritance yani çoklu kalıtım veya miras yoktur. İkinci miras sınıfı Implements olarak verilmektedir fakat tam birinci sınıftaki olduğu gibi miras işlevi görmez.
* Encapsulation veya Enkapsülleme: Class içine yazılan Objelere (Objects) bir değer atamak yerine Getter-Setter yöntemi ile ihtiyaç olan Class içinde değer verilerek Objenin birçok yerde ve farklı metotlar içerisinde farklı alacak değerler ile kullanılmasını sağlar.
IOS programlama dili olarak bilinen Objective-C daha çok Apple mobil uygulama geliştirmek için kullanılıyor. Apple 2014 yılında yatığı açıklama ile Swift Programlama diline geçeceğini duyurdu. C programlama dilinin nesne tabanlı, yansımalı olarak geliştirilmiş bir türevidir.
4) C Dili
Özellikle Elektronikçi arkadaşlar kullandığı makine diline en yakın olan dildir. Nesneye yönelik ve gelişmiş bir dilden ziyade temel bir dildir. Bu yüzden Bilgisayar ve yazılım mühendisleri programlamaya başlangıç olarak temeli öğrenmek için C Dili ile başlayabilir fakat tercihleri zamanla yukarıdaki dillerden biri olacaktır.
Yukarıda en güncel ve piyasanın kabul gördüğü dilleri yazdım. Aşağıda yazacağım diller Türkiye genelinde kullanılsa da yukarıdaki kadar çok kazandırmaya bilir. Fakat istisnalar tabi ki vardır.
1) PHP
PHP bir web programlama dilidir. Birçok hazır CMS alt yapısı PHP web dili ile hazırlanmış olup dünya genelinde geçerli bir dildir. Türkiye'de kurumsal ve büyük yerler bu dili çok tercih etmezler. Çünkü PHP dilinin kurumsal anlamda destek alınabilecek ve temsil eden bir firma bulmak zordur. Daha çok Freelance dili olup maliyetleri düşürmek için kullanılan Open Source bir dildir. Orta seviye dediğimiz Kobi tarzı yerler bu dili çok kullanır. Çünkü WordPress olsun birçok CMS alt yapısı PHP ile hazırlanır. Zend Framework yapısı PHP için kurumsal bir adres olsa da Türkiye'de kurumsal anlamda bir muhatabı olmadığı için bankalar ve büyük kuruluşlar PHP dilini pek tercih etmezler.
2) JavaScript
JavaScript programlama dili İstemci tarafında çalışan bir dil olduğu için birçok Web projesinde kullanılabilen bir dildir. ASP.NET, JSP veya PHP alt yapılı bir teknolojide istemci tarafından çalışacak kodları JavaScript ile yazılarak sunucu tarafındaki yükü azaltmak için kullanılır. Bu yüzden Türkiye'de geçerliliği olan bir dildir. Hem banka hemde ERP sektörü JavaScript dilini tercih etmektedir.
JavaScript Libraries: JQuery, ReAct, NodeJS
3) C++Programlama Dili
C++ programlama dili C'yi kapsayan ve çok paradigmalı, yaygın olarak kullanılan, genel amaçlı bir programlama dilidir. Birçok devlet üniversitesinde halen dersleri verilmektedir. Fakat piyasanın C# diline geçmesi ile bu dil biraz eskidi diyebiliriz. Fakat halen kullanan yerler mevcuttur.
4) Ruby
Ruby On Rails ya da Rails, Ruby diliyle yazılmış, açık kaynak kodlu bir web uygulama geliştirme çatısı. İlk sürümü Aralık 2005’te çıkan Rails, Web uygulamaları için ihtiyaç duyulabilecek bütün bileşenleri barındırıyor.
5) Python
Python kabuk programlama dili genelde Linux işletim sistemi geliştiren yerler tarafında çokça kullanılır. Genel olarak komut sistemi üzerinde derlenme sürecine girmeden çalışan hızlı bir dil olsa da sadece güvenlik Scriptleri yazmak için değil, Linux/UNIX sistemler üzerinde geliştirme yapan yerler tarafında çokça bu dil tercih edilir. Türkiye'de bu tarzda çalışmalar olmadığı için geleceği olmayan diller arasındadır.
Eski Programlama Dilleri: Perl, Delphi, Visual Basic, Fortran, COBOL, Pascal.
Diğer Programlama Dilleri: Objective-C, Swift, Python, Ruby, Ruby on Rails.
Burak AVCI - Update: 19.08.2022